Trong lịch sử, có rất ít sự thống nhất về niềm tin giữa những người Do Thái về bất kỳ chủ đề nào, bao gồm các chủ đề về địa ngục, cuộc sống vĩnh cửu và sự phán xét cuối cùng. Nếu bạn hỏi mười người Do Thái về niềm tin của họ về điều gì đó, có thể bạn sẽ nhận được mười câu trả lời khác nhau. Một số người Do Thái tin vào địa ngục, nhưng hầu hết thì không. Hầu hết người Do Thái ngày nay đã bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi chủ nghĩa thần bí phương Đông, chủ nghĩa thế tục và thần học tự do hơn là các nguyên lý chính thức của Do Thái giáo. Một lý do khác khiến hầu hết người Do Thái không tin vào địa ngục là Cơ đốc giáo dạy giáo lý về địa ngục. Bất cứ điều gì được xác định là “tư tưởng Cơ đốc giáo” thường bị từ chối hoàn toàn là “không phải Do Thái”.

Niềm tin vào sự sống lại cuối cùng của người chết là một niềm tin cơ bản của Do Thái giáo truyền thống. Nhưng ngay cả học thuyết đó cũng đã được tranh luận trong nhiều thế kỷ. Một niềm tin vào sự phục sinh đã phân biệt những người Pha-ri-si (Do Thái giáo) với người Sa-đu-sê (xin xem Công Vụ Các Sứ Đồ 23:8). Phần thưởng và hình phạt thiêng liêng rất cơ bản đối với Do Thái giáo đến nỗi chúng được dạy trong Mười ba nguyên tắc của Do Thái giáo của Maimonides. Từ chối địa ngục là một ví dụ về mức độ mà người Do Thái hiện đại đã bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa thế tục.

Những gì một người Do Thái tin về thiên đường và địa ngục, được gọi là Ô-lam Ha-Ba (“Thế giới sắp tới”), phụ thuộc vào những gì người đó tin về Thiên Chúa. Người Do Thái thế tục, giống như dân ngoại thế tục, thường tin rằng, khi chết, họ chỉ cần xuống đất và mọi thứ kết thúc. Người Do Thái với khuynh hướng thần bí tin vào luân hồi, và những người khác tin vào sự phục sinh.

Do Thái giáo truyền thống dạy rằng sau khi chết, cơ thể chúng ta đi xuống mồ, nhưng linh hồn của chúng ta đến trước Thiên Chúa để bị phán xét. Đức Chúa Trời, như Kinh Thánh nói, là Đấng duy nhất biết động cơ cũng như công việc của chúng ta. Đức Chúa Trời nhìn thấy tấm lòng, trong khi con người nhìn ra bên ngoài (1 Sa-mu-ên 16:7). Đối diện với Đấng Phán Xét chân thật duy nhất, chúng ta được chỉ định một chỗ trên thiên đàng theo một hệ thống công đức dựa trên sự tường thuật của Đức Chúa Trời về tất cả các hành động và động cơ của chúng ta. Tư tưởng truyền thống của người Do Thái là chỉ những người rất công bình mới trực tiếp lên thiên đàng; Tất cả những người khác phải được tẩy sạch tội lỗi còn sót lại.

Theo Do Thái giáo truyền thống, tội lỗi không được tẩy sạch trước khi chết sẽ được loại bỏ sau khi chết ở một nơi gọi là âm phủ hoặc Bên-hi-nom. Tên của nơi này được lấy từ một thung lũng (Bên-hi-nom) ngay phía nam Giê-ru-sa-lem, từng là nơi hiến tế trẻ em của các quốc gia Ca-na-an ngoại giáo (2 Các vua 23:10). Một số người Do Thái xem Bên-hi-nom là nơi tra tấn và trừng phạt, lửa và lưu huỳnh. Những người khác tưởng tượng nó ít khắc nghiệt hơn, như một nơi mà người ta xem xét các hành động trong cuộc sống của mình và ăn năn về những hành vi sai trái trong quá khứ. “Địa ngục” trong Do Thái giáo là một nơi mà linh hồn được thanh tẩy hoặc tinh luyện (xem Xa-cha-ri 13:9). Những người cực kỳ công bình và những người ăn năn trước khi chết có thể tránh được “thanh tẩy” trong địa ngục. Giáo lý này có một số điểm tương đồng với giáo huấn Công giáo về Lò luyện tội.

Trái ngược với quan điểm Cô đốc giáo về sự trừng phạt đời đời trong âm phủ hoặc địa ngục hoặc hồ lửa, “hình phạt” của âm phủ, theo Do Thái giáo, là tạm thời. Do Thái giáo dựa trên giáo lý về địa ngục tạm thời (Thi thiên 16:10, 1 Sa-mu-ên 2:6 và Giô-na 2:3.) Theo giáo lý của giáo sĩ Do Thái, bản án của linh hồn trong Bên-hi-nom thường được giới hạn trong khoảng thời gian luyện ngục mười hai tháng trước khi linh hồn được chuyển đến Ô-lam Ha-Ba (Mishnah Eduyot 2: 9, Shabbat 33a). Giới hạn mười hai tháng này được phản ánh trong chu kỳ than khóc kéo dài một năm và đọc kinh kaddish, lời cầu nguyện tưởng niệm cho người chết. Đền thờ thứ hai Do Thái giáo tin rằng, cho đến khi Đấng Mê-si-a đến, các tín hữu không thể vào thiên đàng. Người chết vẫn ở lại âm phủ, chờ đợi.

Theo quan điểm của người Do Thái về địa ngục, nỗi đau mà linh hồn trải qua không phải là thể xác; đúng hơn, nó là tâm lý. Sự xấu hổ mà người ta cảm thấy khi xem lại lịch sử cá nhân của một người gây ra nỗi thống khổ, cũng như việc thấy có bao nhiêu cơ hội để phục vụ Thiên Chúa đã bị lãng phí. Hầu như tất cả mọi người, kể cả những người không phải là người Do Thái, đều có thể xứng đáng với một phần trong thế giới sắp tới. Nhưng một số người sẽ không được ban cho cơ hội lên thiên đàng: “Đám đông ngủ trong bụi đất sẽ thức dậy: một số người được sống đời đời, những người khác xấu hổ và khinh miệt đời đời” (Đa-ni-ên 12: 2). “Sự khinh miệt vĩnh cửu”, theo quan điểm của người Do Thái, được dành riêng cho những người hoàn toàn xấu xa, không thể cứu vãn như Vua A-háp, những người đàn ông của Sô-đôm và Adolf Hitler.

Giống như tất cả các tín hữu không đồng ý về cánh chung, tất cả người Do Thái không đồng ý về thế giới bên kia. Những gì Kinh Thánh dạy rõ ràng là tội lỗi đòi hỏi một cái giá phải được trả bởi một người nào đó, rằng Chúa Giê-xu đã trả giá đó cho chúng ta, rằng có một thế giới bên kia, và rằng, trong Chúa Cứu Thế, cả người Do Thái và dân ngoại đều có thể có một nơi phước lành trong Ô-lam Ha-Ba, Thế giới mai sau.
(What do Jews believe about the afterlife? | GotQuestions.)

“Ô-lam Ha Ba” có nghĩa là “Thế giới sẽ đến” trong tiếng Do Thái và là một khái niệm giáo sĩ Do Thái cổ đại về thế giới bên kia. Nó thường được so sánh với “Ô-lam Ha Zê”, có nghĩa là “thế giới này” trong tiếng Do Thái.
Mặc dù Kinh Torah tập trung vào tầm quan trọng của Ô-lam Ha Zê – cuộc sống này, ở đây và bây giờ – qua nhiều thế kỷ, các khái niệm của người Do Thái về thế giới bên kia đã phát triển để trả lời câu hỏi thiết yếu đó: Điều gì xảy ra sau khi chúng ta chết? Ô-lam Ha Ba là một câu trả lời của giáo sĩ. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các lý thuyết khác về thế giới bên kia của người Do Thái trong “Thế giới bên kia trong Do Thái giáo”.
Ô-lam Ha Ba – Thế giới sắp tới

Một trong những khía cạnh thú vị và thách thức nhất của văn học giáo sĩ Do Thái là sự thoải mái hoàn toàn của nó với mâu thuẫn. Theo đó, khái niệm Ô-lam Ha Ba không bao giờ được định nghĩa rõ ràng. Đôi khi nó được mô tả là một nơi bình dị, nơi những người công chính cư ngụ sau khi họ phục sinh trong thời đại Đấng Mê-si-a. Vào những lúc khác, nó được mô tả như một cõi tâm linh, nơi các linh hồn đến sau khi cơ thể chết. Tương tự như vậy, Ô-lam Ha Ba đôi khi được thảo luận như một nơi cứu chuộc tập thể, nhưng nó cũng được nói đến về linh hồn cá nhân ở thế giới bên kia.
Các văn bản giáo sĩ Do Thái thường xuyên hoàn toàn mơ hồ về Ô-lam Ha Ba, ví dụ trong Berakhot 17a:
“Trong thế giới sắp tới, không có ăn, uống, sinh sản hay buôn bán, cũng không có ghen tị, thù hằn, hoặc ganh đua – nhưng người công chính ngồi với mão triều thiên trên đầu và tận hưởng sự rạng rỡ của Shekhinah [Sự Hiện Diện Thiêng Liêng].”
Ô-lam Ha Ba và Thời đại của Đấng Mê-si-a
Một phiên bản của Ô-lam Ha Ba không mô tả nó như một cõi sau khi chết mà là sự kết thúc của thời gian. Đó không phải là sự sống sau khi chết mà là sự sống sau khi Đấng Mê-si-a đến, khi người chết công chính sẽ sống lại để sống cuộc sống thứ hai.
Khi Ô-lam Ha Ba được thảo luận trong các thuật ngữ này, các giáo sĩ Do Thái thường quan tâm đến việc ai sẽ được phục sinh và ai sẽ không xứng đáng được chia sẻ trong Thế giới mai sau. Chẳng hạn, Kinh Mishnah Sanhedrin 10: 2-3 nói rằng “thế hệ của trận lụt” sẽ không trải nghiệm Ô-lam Ha Ba. Tương tự như vậy, những người đàn ông của Sô-đôm, thế hệ lang thang trong sa mạc và các vị vua cụ thể của Y-sơ-ra-ên (Giê-rô-bô-am, A-háp và Ma-na-se) sẽ không có chỗ trong thế giới mai sau. Việc các giáo sĩ Do Thái thảo luận về việc ai sẽ và sẽ không được phục sinh cho thấy rằng họ cũng quan tâm đến sự phán xét và công lý của Thiên Chúa. Thật vậy, phán quyết thiêng liêng đóng một vai trò quan trọng trong tầm nhìn của giáo sĩ Do Thái về Ô-lam Ha Ba. Họ tin rằng cả cá nhân và quốc gia sẽ đứng trước mặt Đức Chúa Trời để chịu phán xét vào cuối ngày. “Bạn sẽ ở Ô-lam Ha Ba phải giải trình và tính sổ trước Vua tối cao của các vị vua, Đấng được ban phước thánh,” Mishnah Avot 4: 29 nói.
Mặc dù các giáo sĩ Do Thái không mô tả phiên bản Ô-lam Ha Ba này sẽ như thế nào, nhưng chính xác, họ nói về nó theo thuật ngữ của Ô-lam Ha Zê. Bất cứ điều gì tốt đẹp trong cuộc sống này được cho là thậm chí còn tốt hơn trong thế giới sắp tới. Ví dụ, một quả nho sẽ đủ để làm một hũ rượu vang (Ketubbot 111b), cây sẽ ra quả sau một tháng (P. Taanit 64a) và Y-sơ-ra-ên sẽ sản xuất hạt và len tốt nhất (Ketubbot 111b). Một giáo sĩ Do Thái thậm chí còn nói rằng ở Ô-lam Ha Ba “phụ nữ sẽ sinh con hàng ngày và cây sẽ sinh trái hàng ngày” (Shabbat 30b), mặc dù nếu bạn hỏi hầu hết phụ nữ một thế giới nơi họ sinh con hàng ngày sẽ là bất cứ điều gì ngoài thiên đường!
Ô-lam Ha Ba như một cõi sau khi chết
Khi Ô-lam Ha Ba không được thảo luận như một cõi cuối đời, nó thường được mô tả là nơi những linh hồn bất tử cư ngụ. Cho dù các linh hồn đến đó ngay sau khi chết hoặc tại một thời điểm nào đó trong tương lai thì không rõ ràng. Sự mơ hồ ở đây một phần là do căng thẳng xung quanh các khái niệm về sự bất tử của linh hồn. Trong khi hầu hết các giáo sĩ Do Thái tin rằng linh hồn con người là bất tử, đã có cuộc tranh luận về việc liệu linh hồn có thể tồn tại mà không có thể xác hay không (do đó khái niệm phục sinh trong thời đại cứu thế, xem ở trên).
Một ví dụ về Ô-lam Ha Ba như một nơi dành cho những linh hồn chưa được đoàn tụ với thể xác xuất hiện trong Xuất Ê-díp-tô ký. Rabbah 52: 3, đó là một văn bản midrashic. Ở đây, một câu chuyện về Rabbi Abahu nói rằng khi sắp chết “ông nhìn thấy tất cả những điều tốt đẹp đã được tích trữ cho ông ở Ô-lam Ha Ba, và ông vui mừng.” Một đoạn khác thảo luận rõ ràng về Ô-lam Ha Ba về cõi tâm linh:
Các nhà hiền triết đã dạy chúng ta rằng con người chúng ta không thể đánh giá cao những niềm vui của thời đại tương lai. Do đó, họ gọi nó là “thế giới sắp tới” [Ô-lam Ha Ba], không phải vì nó chưa tồn tại, mà vì nó vẫn còn trong tương lai. ‘Thế giới sẽ đến’ là người chờ đợi con người sau thế giới này. Nhưng không có cơ sở cho giả định rằng thế giới sắp tới sẽ chỉ bắt đầu sau sự hủy diệt của thế giới này. Điều đó ngụ ý rằng khi người công chính rời khỏi thế gian này, họ sẽ lên cao…” (Tanhuma, Vayikra 8).
Mặc dù khái niệm Ô-lam Ha Ba là nơi sau khi chết rất rõ ràng trong đoạn văn trên, nhưng theo tác giả Simcha Raphael, nó luôn là thứ yếu so với các khái niệm về Ô-lam Ha Ba như một nơi mà người công chính được phục sinh và thế giới bị phán xét vào cuối ngày.

Nguồn: “Quan điểm của người Do Thái về thế giới bên kia” 
Tác giả: Simcha Paul Raphael
Jason Aronson, Inc: Northvale, 1996